Als kind las ik elk boek dat er maar geschreven was over de Tweede Wereld Oorlog. Het was een onderwerp dat me enorm boeide, en hoe zielig ook, ik las alle boeken.
Op mijn te lezen stapel lag al een poosje het boek Elke dag een druppel gif van Wilma Geldof. Omdat het bijna begin mei is en we de oorlog weer herdenken, leek het me een goed moment om dit boek te gaan lezen.
Het verhaal gaat over een jongen die opgroeit in een NSB-gezin. Jeugdboeken die over deze kant van de oorlog gaan heb ik niet veel gelezen, eigenlijk was Oorlog zonder vrienden van Evert Hartman het enige. Waren ze er wel?
Het verhaal
Maartens vader is bij de NSB, en is daar ook actief in, hij schrijft veel voor Volk en Vaderland. Zijn vader is bevlogen door de nazi-ideologie, en brengt dit over op zijn gezin. Dit heeft gevolgen voor de twee zoons, want op school worden zij flink gepest. Vooral voor Maarten is het een hel op school. Tot zijn vreugde wordt hij toegelaten op een Reichsschule, waar hij zal worden opgeleid tot nazi. Maarten voelt zich fijn op deze school, want hier hoort hij erbij en wordt hij niet gepest. Zijn oudere broer Walter vecht inmiddels vrijwillig aan het Oostfront (waar hij zal sneuvelen).
Het tij keert voor Hitler, en alle mannen zijn nodig om de strijd voort te zetten aan het front. Ook de zestienjarige Maarten komt daar terecht, maar voordat het tot vechten komt wordt hij al krijgsgevangen genomen. Hij belandt in een krijgsgevangenenkamp, en later in een heropvoedingskamp voor jongeren zoals hij. Hier leert hij de andere kant kennen van de nazi-ideologie: de jodenvernietiging.
Goed en slecht
Het boek gaf me meermalen een naar gevoel. Het pesten bijvoorbeeld. Maarten wordt vreselijk gepest. Je wilt het pesten veroordelen, want je leest het boek vanuit Maarten. Maar dan bedenk je waar Maarten voor staat, dus je begrijpt het pesten. Maar toch wil je het pesten niet goedkeuren.
Dit gevoel kreeg ik ook bij het stuk over het krijgsgevangenenkamp. De gevangenen worden vreselijk behandeld, gemarteld, gepest en uitgehongerd. Dit gaat tegen je gevoel van rechtvaardigheid in, maar als je bedenkt wat er net is gebeurd in naam van de nazi’s, dan kan je het ook begrijpen.
Is het feit dat je iemands beweegredenen begrijpt, reden om goed te keuren wat hij doet? Dat kan natuurlijk niet. En moeten de ”goeden” zich altijd goed gedragen?
Duidelijk is wel dat niets zwart-wit is en dat alles meerdere kanten heeft. En dat alle mensen slechte kanten hebben. Ja, het is slecht om in een huis te gaan wonen dat is afgepakt van joden, maar het is ook slecht om de hond van degenen die daar nu wonen te vergiftigen. Oorlog brengt het slechte in mensen naar boven. En ook het goede!
Waar Maarten zich aan het begin van de oorlog superieur voelde als volgeling van Hitler, voelt hij zich aan het einde van de oorlog uitschot. Zat hij op een school waarmee hij in de top van de nazi’s kon komen, nu is deze opleiding niets meer waard.
Zelf denken
Interessant vond ik te lezen hoe deze nazi-jongeren geherprogrammeerd werden. In heropvoedingskampen leerden zij de verschrikkelijke waarheid over wat er was gebeurd met de joden. Door middel van foto’s werden de jongeren doordrongen van de realiteit.
Als Maarten na de oorlog terugkeert in de maatschappij, heeft hij het moeilijk. Groot vraagstuk is: wat wist hij van de gruwelen van Hitler? Wat wist zijn vader? Konden zij het weten? Mogen anderen hem ter verantwoording roepen? Mag hij zijn vader ter verantwoording roepen? Weet je altijd wat de gevolgen zijn van je daden? En ook daden die je niet begaat kunnen gevolgen hebben. Iets niet doen kan net zoveel effect hebben als iets wel doen.
Ik denk dat Wilma Geldof heeft willen laten zien hoe ingewikkeld oorlog is. En het leven. En dat je altijd zelf moet blijven denken. En dit boek heeft me zeker laten denken!
Beoordeling: ØØØØØ
Elke dag een druppel gif – Wilma Geldof
The house of books – 2014
In de bibliotheek een D-boek, voor jongeren vanaf 15 jaar (ik denk dat het kan vanaf 13 jaar, voor goede lezers die veel met dit onderwerp hebben)
Dit is boek 26/53 van #boekperweek
No comments yet.