In mijn jeugd las ik heel veel boeken over de Tweede Wereldoorlog, en nieuwe boeken over dit onderwerp trekken dan ook mijn aandacht. Noem geen namen van Astrid Sy is zo’n boek, en wat is het een steengoed boek.
Het boek begint in 1942, en speelt zich af in Amsterdam. Het hele boek door volgen we twee verhaallijnen, een van het joodse meisje Rosa, en een van de studente Kaat. In 1942 worden de joden al van allerlei dingen uitgesloten en wordt het dragen van een jodenster verplicht. Het verhaal is gebaseerd op feiten, en meerdere mensen uit het boek hebben echt bestaan.
Rosa gaat in een crèche werken waar joodse kinderen worden opgevangen. Eerst was het een normale crèche, maar nu worden er kinderen opgevangen van de joodse mensen die vanuit de Hollandsche Schouwburg worden weggevoerd. De kinderen mogen in de crèche blijven tot ze samen met hun ouders vertrekken.
In de schouwburg en de crèche werkt gelukkig een aantal mensen dat probeert zoveel mogelijk kinderen de crèche uit te smokkelen naar onderduikadressen.
Kaat studeert rechten in Amsterdam, en komt via haar vrienden in aanraking met het studentenverzet. Zij wil daar graag aan bijdragen. Omdat haar vader een hoge functie heeft bij de NS kan zij gratis en makkelijk reizen met de trein. Daarom krijgt Kaat als taak om joodse kinderen naar hun onderduikadres brengen.
Op deze manier kruisen de wegen van Kaat en Rosa elkaar, want Kaat is een van de studenten die kinderen op komen halen uit de crèche om ze in veiligheid te brengen.
De situatie wordt steeds gevaarlijker. Voor Kaat, omdat wie joden helpt meteen gearresteerd wordt, en voor Rosa, omdat het doel van de Duitse bezetter is Amsterdam ”jodenvrij” te krijgen. Dat betekent dat als de laatste joden zijn verdwenen uit de Hollandsche Schouwburg, het ook de beurt aan de kinderleidsters uit de crèche is…
Het verhaal is spannend, en het zet je enorm aan het denken. Ten eerste is het bijna onvoorstelbaar dat er een doelstelling was om alle joden weg te voeren uit Amsterdam (en uiteindelijk uit heel Nederland), en dat dat ook eigenlijk zo makkelijk ging.
Ten tweede zet het je aan het denken over wat je zelf zou hebben gedaan. Zou je je mee laten voeren, want zo erg kon het toch niet zijn? Zou je gaan onderduiken? Zou je je kind aan een vreemde meegeven om het te redden? Zou je als vreemde een baby aannemen om die te redden? Zou je in verzet komen? Zou je mensen laten onderduiken in je huis? Zou je je leven wagen voor je overtuigingen, voor rechtvaardigheid?
Wat ik ook goed vond aan het verhaal, is dat je ziet dat de bevrijding van Nederland wel even een feest was, maar al heel gauw was alle feestelijkheid eraf toen duidelijk werd hoeveel mensen er niet zouden terugkomen. Het wachten van de overlevenden op familie en vrienden, het hopen dat ze terug zouden keren… Het gemis, en het schuldgevoel van degenen die het wel hadden overleefd…
Ik kende het verhaal van de crèche niet, al ben ik Amsterdamse, maar ik had na het lezen sterk de behoefte om die plek even te bezoeken. Om daar even stil te staan bij wat er allemaal gebeurd is. Mocht je dat ook willen, de Hollandsche Schouwburg en de crèche worden momenteel verbouwd, tot 2022.
Achterin het boek staat een lijst met namen van de personages, met daarbij aangegeven welke personen echt hebben geleefd. Ook vind je achterin een woordenlijst waarin de begrippen die voorkomen in het boek worden uitgelegd.
ØØØØØ
Noem geen namen – Astrid Sy
Luitingh-Sijthoff – 2021
In de bibliotheek een D-boek (voor jongeren vanaf 15 jaar)
Nog geen reacties.