Middag van het Kinderboek 2016: Taboes in kinderboeken

De Middag van het Kinderboek in het OBA-theater zou dit jaar als thema hebben: taboes in kinderboeken. Daarom liet ik mijn gedachten eens over dat onderwerp gaan. Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of over te spreken. Wat zijn tegenwoordig taboes? Waar kan je nou echt niet over schrijven in kinderboeken anno 2016? Bomaanslagen van IS, schietpartijen op school, levensmoeheid van bejaarden, pesten tot iemand geen uitweg meer ziet, slecht aflopende verhalen, totale uitzichtloosheid van het bestaan? Komt misschien niet snel  in je op voor een kinderboek, maar check, check, check, en zelfs over totale uitzichtloosheid is geschreven.

Voorbeeld van Jaap Friso .

Voorbeeld van Jaap Friso .

Er zijn wel taboes!

Dit beeld van ”taboeloosheid” werd redelijk bevestigd tijdens de Middag van het Kinderboek. Geschreven is er over praktisch alles, wat beeld betreft is er iets meer taboe, zo vertelde hoogleraar Illustratie Saskia de Bodt. Beeld is directer en komt meteen binnen, bovendien is men wat conservatiever geworden: was de Keizer uit het sprookje De kleren van de Keizer in de jaren 80 van de vorige eeuw nog naakt, nu is dat minder vanzelfsprekend (en de Keizer wat meer bedekt).

Saskia de Bodt

Saskia de Bodt

Er zijn geen taboes!

Er wordt dus geen taboe geschuwd door kinderboekenschrijvers. En volgens schrijver Gideon Samson is dat niet omdat hij wil schrijven om te provoceren, maar om gevoelens te delen. Boeken schrijven als een ode aan niet vastzitten aan hoe het hoort, als een ode aan het vrije denken.

Gideon Samson

Gideon Samson

Ook Jaap Friso, recensent, noemt dit aspect: iets mag dan een taboe zijn, als het in een boek besproken wordt, kan het je aan het denken zetten (mits het boek goed geschreven is).

Jaap Friso

Jaap Friso

Er zijn toch taboes!

Goed, wat schrijvers betreft zijn er geen taboes. Ook een groot deel van de uitgevers ziet dit zo. Maar er zijn ook uitgeverijen die wel taboes zien. En die niet in hun boeken willen. Daar zelfs een lijst van hebben: deze onderwerpen mogen niet in de lesboeken voorkomen. Het gaat dan meestal om educatieve uitgeverijen. Wat is het mechanisme in taboe-vermijdend gedrag? Men gaat voor een ander denken. De uitgeverij die zijn lesmethode graag aan zoveel mogelijk scholen wil verkopen denkt: “het schoolbestuur mag geen aanstoot aan mijn lesboeken nemen want dan kopen ze ze niet.” Het schoolbestuur gaat denken: “de ouders van mijn leerlingen mogen geen aanstoot aan onze lesboeken nemen, want dan komen ze klagen en misschien halen ze hun kind dan wel van school.” En de ouders denken vanuit hun eigen levensovertuiging: “mijn kind mag niet lezen over varkens, want dat zijn onreine dieren! Mijn kind mag niet lezen over de evolutietheorie, want die klopt niet! Mijn kind mag niet lezen over homoseksualiteit, want dat is slecht!”

En de kinderen voor wie de boeken bedoeld zijn? Die krijgen boeken om te leren lezen waarin geen varkentjes bestaan, niet langs kerktorens wordt gevlogen en niet wordt getoverd. Dat is het lastige als kind, je kunt niet zomaar zelf kiezen. De uitgeverij, je meester, je ouders, zij maken een voorselectie en als je geluk hebt mag je daar dan uit kiezen.

En waarom lezen we nou al die boeken? Juist om zelf te leren denken! Helaas wordt zelfstandig en kritisch denken niet door iedereen op waarde geschat.

Wat zijn er veel verschillende taboes!

Er blijken dus heel andere taboes te bestaan dan er van te voren in mij opkwamen. Vorig jaar (2015!!) zorgde het boek Het geheime logboek van topnerd Tycho van Corien Oranje, dat gaat over een jongen die uit gaat zoeken hoe dat nou zit met God en de oerknal (toch wel uitgegeven door een christelijke uitgeverij) voor opschudding in christelijke kringen. Tja, daar was ik zelf niet opgekomen.

Forum vlnr: schrijfster Corien Oranje, schrijfster Floortje Zwigtman, schrijfster Janny van der Molen, Anke Werker van uitgeverij Zwijsen, gespreksleider Pjotr van Lenteren.

Forum vlnr: schrijfster Corien Oranje, schrijfster Floortje Zwigtman, schrijfster Janny van der Molen, Anke Werker van uitgeverij Zwijsen, gespreksleider Pjotr van Lenteren.

Er zijn nu voor verschillende groepen verschillende taboes. En wil je daar als schrijver/uitgever rekening mee houden, dan wordt je onderwerpskeuze nogal beperkt. En was het nou juist niet de bedoeling dat kinderboekenschrijvers minder rekening zouden houden met hun publiek (doelgroep) en gewoon boeken zouden schrijven die ze willen schrijven en mooi vinden?

Het was duidelijk dat de discussie nog niet voorbij was toen de Middag van het Kinderboek werd afgesloten. Genoeg gespreksstof voor tijdens de borrel dus.

Terwijl er druk en bevlogen werd gesproken over taboes in kinderboeken, was Mies van Hout op het podium bezig een olifant te schilderen. Er stond een grote roze olifant op het podium, maar niemand had het erover. Ik vond het een mooie (maar waarschijnlijk onbedoelde) symboliek voor het thema van deze geslaagde Middag van het Kinderboek.

mies van hout

”De olifant in de kamer” van Mies van Hout

Wil je verder lezen? Hieronder vind je de lijst van Jaap Friso met boeken over allerlei taboe-onderwerpen:

Seks

Robin op school – Sjoerd Kuyper (benoemen van seks)

De trimbaan – Imme Dros

De bijenkoningin – Veronica Hazelhoff

Allemaal willen we de hemel – Els Beerten (homoseksualiteit)

De dagen van de bluegrassliefde – Edward van de Vendel (homoseksualiteit)

Simon – Becky Albertalli (homoseksualiteit)

Verliefd zijn is een ramp – Caja Cazemier (homoseksualiteit)

Groene bloem-trilogie – Floortje Zwigtman (homoseksualiteit)

Een cavia en twee moeders – Pieter Feller (homoseksuele ouders)

And tango makes three – Justin Richardson (homoseksuele ouders)

Koning en koning – Linda de Haan (homoseksualiteit)

Zeer kleine liefde – Ted van Lieshout (pedofilie)

Jongen in jurk – David Walliams (genderproblemen)

Meisje van Mars – Anna Woltz (transseksualiteit)

Verkocht – Hans Hagen (misbruik)

Multiple noise – Ted van Lieshout (masturbatie)

Tegen de muur op – Karlijn Stoffels (masturbatie)

Dood

Doodgewoon – Bette Westera

Kleine Sofie en Lange Wapper – Els Pelgrom

Kikker en het vogeltje – Max Velthuijs

Dit is geen dagboek – Erna Sassen (zelfmoord moeder)

Suicide notes – Michael Thomas Ford (mislukte zelfmoordpoging)

Psychische problemen

Pien en de spoken – Myrthe van der Meer

Mijn moeder is zo anders – Marcel Otten

De bovenkamer van Jacob – Evelien de Vlieger

Pitstop – Sanne Parlevliet

Groter dan de lucht erger dan de zon – Daan Remmerts de Vries

Geweld

Wolfsroedel – Floortje Zwigtman

Blauwe plekken – Anke de Vries

Nooit meer lief – Anna van Praag

Zwarte zwaan – Gideon Samson

Uitzichtloosheid/Zinloosheid

Niets – Janne Teller

Bunkerdagboek – Kevin Brooks

We noemen hem Anna – Peter Pohl

,

Nog geen reacties.

Geef een reactie

Mogelijk gemaakt door WordPress. Ontworpen door WooThemes

Ontdek meer van Boekielezen

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder